Burgerparticipatie, een fantastisch alternatief voor goed financieel beleid, ondoelmatig werken, slechte planning en elke verantwoordelijkheid afschuiven.
Drie maanden geleden stond hij met zijn vrouw en twee kinderen in de showroom van de garage. Ze hadden een nieuwe auto uitgezocht en ze hadden zo’n beetje op elke stoel gezeten, alle hoekjes en plekjes aan een gedegen onderzoek onderworpen en genoten van de geweldige audio installatie en het grote ingebouwde navigatiescherm. Ze hadden een bijzondere kleur uitgezocht en bijpassende lederen bekleding. Nog wat accessoires en uiteindelijk het koopcontract getekend. Twee maanden en twee weken lang hadden ze regelmatig zwijmelend naar YouTube filmpjes gekeken waarin de auto werd getoond in de meest uiteenlopende exotische oorden. En eergisteren was het zo ver: de garage belde om te vertellen dat ze donderdag om 09:00 uur naar de garage konden komen.
Precies om negen stonden ze dan ook bij de balie. ‘Wilt u misschien eerst nog een kop koffie? ’ Nee dank u, breng ons maar naar onze nieuwe auto’, klonk het in koor. ‘Dan komt u maar met mij mee’, reageerde de verkoper. En toen ze even later achter de werkplaats naar buiten liepen, wees hij op de nog volledig ingepakte auto. ‘U kunt de wrapfolie daar in de container gooien’, zei hij, ‘en boven de werkbank waar we net langs liepen, vindt u het gereedschap. Er ligt ook een kopietje van de afleverinstructies. Volg die nauwkeurig op en vergeet vooral niet in de tabel de juiste olie op te zoeken alvorens u die bijvult. Bandjes netjes op 2,3 Bar brengen, ruitenwisservloeistof bijvullen en de km-stand noteren op het afleverformulier, aftekenen en bij de balie afgeven. En mocht u nog vragen hebben, dan kunt u ook meteen een afspraak maken bij de balie. En van harte gefeliciteerd met uw aankoop. Het is een geweldige auto en wij wensen u er heel veel rijplezier mee’.
‘Waaaat?, roepen ze in koor. ‘Waar slaat dit op? We hebben een nieuwe auto gekocht en betaald. En de afleverkosten van bijna zeshonderd euro stonden daar ook bij. En nu moeten we het zelf doen? Dat hebben we niet geleerd. Dat kunnen wij helemaal niet. En dat willen we ook helemaal niet!’
‘Tja’, antwoordt de verkoper. ‘Dat heet burgerparticipatie: u heeft er wel voor betaalt, maar u mag het toch lekker zelf doen.’
Het bovenstaande ter illustratie. Nee, niet ter vermaak, want het slaat natuurlijk nergens op. Tóch horen we dit nu bijna dagelijks. Zo is de gemeente Sittard van mening dat burgers actief moeten bijdragen aan het onderhoud van bloemperken, verwijderen van onkruid, opruimen van (zwerf)afval, … Natuurlijk is er niets op tegen dát burgers actief bijdragen, maar waar wél iets op tegen is, is ervoor betalen en het vervolgens zelf moeten doen. Wat is daarop het verweer van de gemeente? Dat de kosten de pan uit reizen en dat de gemeentelijke belastingen anders nog hoger worden.
Is burgerparticipatie dan de oplossing? Ja, maar niet in de vorm zoals wordt voorgesteld, want daarmee wordt alleen slecht financieel beleid, niet doelmatige werkzaamheden, slechte planning enz. bij de gemeente in stand gehouden. Het wordt juist tijd dáár iets aan te doen, en dat kan ook met burgerparticipatie. Niet door het werk van de gemeente zélf te doen, maar door eisen te stellen aan financieel beleid, doelmatig werken, realistische planning én verantwoording nemen. Bij grote bedrijven organiseren we dit middels register accountants, register auditors, belastingcontroleurs, inspecties, raad van toezicht en raad van commissarissen. En als het nodig is, komen er rechters en curatoren aan te pas. Wordt het niet tijd dat we een vergelijkbare aanpak voor gemeentes en andere overheidsorganen in stelling brengen? Zodat verantwoording wordt afgelegd en de consequenties niet zomaar op de burgers kunnen worden afgewenteld?