Was jouw moeder ook maagd toen je geboren werd? Ken je iemand die over water kan lopen? En krijg jij straks ook zeven maagden als je een goed leven hebt geleid?
Als iemand naar me toe zou komen en me zou vertellen dat zijn moeder bij zijn geboorte nog maagd was, dat hij over water kon lopen, dat hij vele broden uit een mand kon toveren en dat hij zich na zijn dood zou kunnen bevrijden en ten hemel zou reizen, zou ik hem dat niet zomaar geloven. Datzelfde geldt als iemand me vertelt dat hij in een vorig leven een vaandeldrager is geweest en weet dat hij in zijn volgende leven als prins zal worden herboren. En ook hij die me vertelt dat hij voor zijn goede daden in het hiernamaals zeven maagden ter beschikking krijgt, hoeft er niet op te rekenen dat ik dat zomaar geloof. Overigens zou ik er wel hartelijk om lachen als het tóch waar is en het dan stokoude nonnen uit het klooster blijken te zijn.
Nou-ja, het is wel duidelijk dat religie niet echt aan mij is besteed. Wat overigens niet wegneemt dat ik het nut van religie echt wel zie: het kan mensen houvast geven in moeilijke tijden, geborgenheid en hoop. En religieuze gemeenschappen zorgen doorgaans ook goed voor elkaar. Als het bij dit soort positieve dingen zou blijven, zou ik er misschien zelfs enthousiast over kunnen zijn, maar helaas biedt religie nogal eens rechtvaardiging voor vrouwenonderdrukking, lijfstraffen en zelfs moord en uitroeiing van niet-gelovigen.
Religie heeft in het verleden voor een Normen en Waarden kader gezorgd. Dat is een positieve zaak en heeft bijgedragen tot de sociale ontwikkeling van de mens. Echter, omdat er niet slechts één religie was, werden anders-gelovigen veelal buitengesloten. Of ze moesten worden ‘gered’ en als dat niet lukte werden ze tot ketter bestempeld en op de brandstapel gegooid.
Niet-gelovigen verging het niet veel beter; ze werden als Normen- en Waardenloos geclassificeerd. Zij zouden niet rechtvaardig zijn, individualistisch, egoïstisch en zelfs asociaal. Daarover wil ik het graag even hebben.
Als eerste zou ik de conclusie hard willen neerzetten dat veel geloven helemaal niet over zo’n beschaafd Normen- en Waarden kader beschikken. Andersdenkenden worden immers zonder verdere discussie buitengesloten. En gebeurt dat niet tijdens diens leven, dan wordt de niet-gelovige na zijn dood de toegang tot de hemel ontzegt en veelal linea-recta naar de hel verbannen. Scheiden mag bijvoorbeeld volgens de katholieke kerk niet en de paus heeft ooit het gebruik van voorbehoedsmiddelen verboden. Met als gevolg dat er talrijke ongelukkige huwelijken zijn en over overbevolking gaan we het maar helemaal niet hebben. Gelukkig nemen de jongere generaties deze kerkelijke regels niet meer al te serieus (…)
Ten tweede zou ik willen stellen dat de Normen- en Waarden kaders van de verschillende religies zijn vervangen door Wetten en Jurisprudentie en de religievarianten in de meeste gevallen hebben afgedaan. In tegenstelling tot laatstgenoemden zijn Wetten en Jurisprudentie gebaseerd op rechtvaardigheid en worden doorgaans geen verschillen gemaakt ten aanzien van geslacht, afkomst, huidskleur en (…) religie.
Ten derde zou ik willen stellen dat de handhaving van de religieuze Normen- en Waarden (hoe goed of slechts ze ook zijn) niet bepaald serieus te nemen is; denk maar eens aan de vele misstanden met jonge jongetjes en pedofiele geloofsvertegenwoordigers die vervolgens door de kerk onder de mat worden geveegd in plaats van bestraft. Daarmee wil ik overigens niet zeggen dat de rechtshandhaving buiten de kerk vlekkeloos is (verre van).
Die buitenkerkelijke rechtshandhaving die we Wetgeving en Jurisprudentie noemen, is in ieder geval een betere en volwaardigere vervanger voor de religieuze Normen en Waarden. Ze is (of beoogt dat tenminste te zijn) volledig neutraal, kent geen voorkeursbehandeling en streeft naar maximale objectiviteit. Bovendien wordt ze voortdurend aangepast aan veranderende inzichten. Wellicht zal een gelovige met het verweer komen dat dit ook enigszins geldt voor de religieuze Normen en Waarden (…) Dat acht ik echter niet serieus te nemen: als die regels daadwerkelijk door de zoon van god, door enige profeet of zelfs door God zélf zijn gedicteerd, dan zullen ze toch zeker tijdloos zijn… Of moeten we veronderstellen dat ook God van mening verandert en gevoelig is voor veranderingen die in de loop van de tijd plaats vinden? Zo dat laatste het geval is, verwacht ik in ieder geval bijstelling of rectificatie van diens regelgeving door hemzelf of een gevolmachtigd vertegenwoordiger. Nee, niet door de paus of door een ander die zich zelf benoemd tot gevolmachtigde.
Om Wetgeving en Jurisprudentie succesvol te laten zijn, is een significante rationaliteit vereist in combinatie met een sociaal emotioneel vermogen. Deze rationaliteit is noodzakelijk om de religieuze Normen en Waarden aan de kant te kunnen zetten én het belang te benadrukken van een beschaafde, zorgzame, respectvolle en vriendelijke samenleving. Het sociaal emotioneel vermogen is noodzakelijk om empathie te ervaren, medeleven, liefde en verdriet. Samen moet dat een geïnternaliseerde gelijkheid en rechtvaardigheid opleveren waaruit Zorg voor Elkaar, Vriendschap en Vrede volgen. Maar (anders dan in het geval van religie) voor iedereen! Zijn we al zover? Nee, maar we zijn in ieder geval op de goede weg!
Tot slot de veel gehoorde maar volledige dooddoener van menige gelovige: “Als Geloof op wetenschappelijk bewezen feiten zou zijn gebaseerd, zou het geen Geloof meer zijn.”