De post-HBO opleiding Bedrijfskunde van het SLB Maastricht sluit de deuren

slb

SLB Maastricht is in 1989 van start gegaan; in het voorjaar van 2014 rondt de laatste lichting de opleiding af. Waarom houdt deze succesvolle opleiding te bestaan? Wat is er gebeurd en had dit kunnen worden voorkomen?

Meer dan 25 jaar geleden is de Stichting Leergang Bedrijfskunde (het SLB) opgericht in een samenwerkingsverband van bedrijfsleven, Kamer van Koophandel, universiteiten en hogescholen. Het voorziet in bedrijfskunde onderwijs op HBO+ niveau aan ervaren alsook aan toekomstige managers. Deelname vereist minimaal 5 jaar werkervaring en tenminste een HBO-diploma.

De opleiding duurt drie jaar en kenmerkt zich vooral door de sterke focus op de combinatie theorie en praktijk. Dit komt ondermeer tot uitdrukking in de docenten die de verschillende vakken verzorgen: hier is namelijk gekozen voor een bijzondere balans tussen docenten van hogescholen of universiteiten en hoog opgeleide en ervaren mensen uit het bedrijfsleven. Tijdens de lessen vertaalt zich dit in een voortdurende afwisseling van kennisoverdracht (theorie) en uitwisseling van ervaring (praktijk). En omdat de deelnemers allemaal over werkervaring beschikken, dragen ook zij sterk bij aan het leerresultaat.

Toen het SLB werd opgericht is de behoefte aan een hoogwaardige bedrijfskunde opleiding veel groter gebleken dan aanvankelijk verwacht. Hierdoor groeide het aantal vestigingen in Nederland in korte tijd tot twaalf waaronder SLB Maastricht. Toen doorstromen naar master-programma’s aan business schools en universiteiten mogelijk werd, nam de interesse nog verder toe en werd de opleiding zelfs zo succesvol dat klassen vol liepen en geïnteresseerden zelfs op de wachtlijst moesten worden geplaatst.

Anno 2008 is de situatie echter veranderd. De deelnemersaantallen zijn behoorlijk teruggelopen. Het reguliere onderwijs heeft zich in dezelfde markt begeven, MBA’s bieden vergelijkbare programma’s aan en zelfs schriftelijk onderwijs biedt de nodige mogelijkheden. Feitelijk is geen van de alternatieven écht vergelijkbaar met het aanbod van het SLB, maar vanzelfsprekend zijn er alternatieven bijgekomen die beter aansluiten bij de individuele behoeften. In 2007 zijn reeds vijf van de twaalf opleidingen gesloten bij gebrek aan nieuwe aanmeldingen. En ook voor SLB Maastricht dalen de deelnemersaantallen zo ver dat de start van een nieuwe lichting met een half jaar wordt vertraagd. Een jaar later lijkt het doek te gaan vallen totdat Zuyd Hogeschool de opleiding besluit over te nemen. Mede door de slechte economische omstandigheden blijft het aantal deelnemers echter teruglopen en in 2013 wordt duidelijk dat opleiding in zijn huidige vorm niet meer levensvatbaar is. Zuyd Hogeschool onderzoekt weliswaar de mogelijkheden om (delen van) de opleiding in een andere vorm te continueren en/of te gebruiken in een nieuwe opleiding, maar voor SLB Maastricht is het voorbij: de laatste lichting rondt in 2014 de opleiding af en daarna worden de deuren definitief gesloten.

Dit beantwoordt de vraag waarom deze opleiding ophoudt te bestaan en wat er is gebeurd. De vraag of dit had kunnen worden voorkomen is minder eenvoudig te beantwoorden.

Demografische ontwikkelingen hebben hun impact op alle scholen, maar voor het SLB zouden deze nog zeer beperkt moeten zijn. Immers richt het SLB zich op volwassenen met werkervaring. In de praktijk zijn SLB-deelnemers dan ook tussen de 25 en 50 jaar en dat aantal is echt niet teruggelopen. Het lesprogramma is up-to-date en sluit ook in 2013 nog heel goed aan bij de behoeften. Zelfs de prijs van de opleiding is alleszins redelijk. Het feit dat de deelnemersaantallen dan toch zijn teruggelopen ligt vooral aan het toegenomen aanbod van alternatieven. Wanneer een kandidaat zich oriënteert op scholingsmogelijkheden, hebben andere scholen of opleidingsinstituten bovendien vaak het voordeel bekender te zijn als gevolg van hun bredere aanbod of omdat de potentiële deelnemer er al eerder heeft gestudeerd. Hun grootschaligheid maakt het bovendien gemakkelijk om het lesprogramma verder aan te passen aan de behoeften van kleine groepen; zij hebben de docenten immers toch al in dienst voor hun andere programma’s. Vanuit dit perspectief had het SLB weinig mogelijkheden om het tij te keren.

SLB Maastricht had zich natuurlijk wel kunnen herontwerpen. Dat wil zeggen dat zij hun programma hadden kunnen veranderen zodat het past bij de nieuwe behoeften. Bijvoorbeeld de behoefte om een eigen vakkenpakket samen te stellen, om deels thuis te studeren, om meer online te doen, om verkorte programma’s te volgen of slechts één of enkele vakgebieden. Door moderne technologie te gaan gebruiken en door het 3-jarige diploma-programma om te bouwen naar een certificaten systeem waarbij de opleiding over meerdere jaren kan worden uitgestreken. Door thema-gerichte nascholingen te organiseren of door in-house cursussen te verzorgen.

Vrijwel zeker waren er mogelijkheden om SLB Maastricht anders vorm te geven en het te laten voortbestaan. Daarbij kan natuurlijk de vraag worden gesteld of die mogelijkheden nog wel passen bij de oorspronkelijke doelstellingen van het SLB: het vullen van het opleidings- en ervaringshiaat van de jonge of aankomende manager. Persoonlijk hecht ik weinig waarde aan het antwoord op die vraag omdat ik van mening ben dat SLB Maastricht toegevoegde waarde had kunnen (blijven) bieden aan toekomstige deelnemers. Verder vind ik het gewoon jammer om een succesvolle en goed draaiende organisatie als SLB Maastricht te zien stoppen. Maar praktisch gezien is het nu gewoon te laat; zeker nadat SLB Maastricht is opgegaan in Zuyd Hogeschool waar het accept vooral op hoogwaardig onderwijs voor jongeren ligt en niet op volwassenenonderwijs.

Zelf heb ik sinds 2000 het vak informatie- en kennismanagement aan het SLB verzorgd. Daarbij heb ik aan de wieg gestaan van het Extranet, een aantal vernieuwingen gefaciliteerd en nieuw lesmateriaal ontwikkeld en met andere vestigingen gedeeld. Ik heb in ruim 14 jaar aan bijna 300 leerlingen les mogen geven en ben bij bijna evenveel leerlingen aanwezig geweest toen zij hun diploma in ontvangst namen. Het was niet alleen een bijzonder leerzame periode maar ook bijzonder plezierige.