Moderne kunst fungeert doorgaans als een spiegel van de tijd waarin het is gemaakt. En als we naar de evolutie van de moderne kunst kijken dan zien we hoe kunstenaars blijven innoveren en de grenzen van creativiteit verleggen. De 20ste en 21ste eeuw vormen geen uitzondering, maar we zien wel beduidend meer radicale veranderingen, ongekende experimenten en een breed scale aan artistieke bewegingen.
De Avant-Garde Revolutie
Het begin van de 20ste eeuw was een tijd van opwinding en turbulentie, zowel in de samenleving als in de kunstwereld. Kunstenaars begonnen te breken met de traditionele normen en benaderden hun werk op een radicaal nieuwe manier. Dit leidde tot de opkomst van de avant-garde bewegingen, zoals het kubisme, het futurisme, het dadaïsme en het surrealisme. Kunstenaars zoals Pablo Picasso, Wassily Kandinsky en Marcel Duchamp experimenteerden met vorm, kleur en concepten, waardoor kunst zich ontwikkelde van een realistische weergave naar een abstracte en expressieve vorm van zelfexpressie.
Abstracte Expressie en Actie Schilderkunst
De periode na de Tweede Wereldoorlog bracht een verschuiving naar abstracte expressie en actie schilderkunst, waar kunstenaars zoals Jackson Pollock, Willem de Kooning en Mark Rothko een intense emotionele diepte in hun werken uitdrukten. Dit was een tijd waarin het doek diende als een arena voor de kunstenaar om zijn innerlijke gevoelens en impulsen vrijelijk uit te drukken. Druppeltechnieken, snelle penseelstreken en grote doeken werden gebruikt om de energie van het moment vast te leggen.
Pop Art en de Opkomst van de Massacultuur
In de jaren 1950 en 1960 brak de Pop Art-beweging onder leiding van kunstenaars als Andy Warhol en Roy Lichtenstein door. Pop Art omarmde de consumptiemaatschappij en de iconen van de populaire cultuur. Bizarre ontwikkelingen zien we in blikken soep, stripfiguren en beroemdheden die onderwerp werden van kunstwerken. Dit was een duidelijke verschuiving van de artistieke focus van het individu naar de alledaagse cultuur en de massa.
Conceptuele Kunst en Postmodernisme
In de jaren 1960 en 1970 veranderde de kunstwereld opnieuw met de opkomst van conceptuele kunst. Kunstenaars zoals Joseph Kosuth en Sol LeWitt benadrukten ideeën en concepten boven materiële uitvoering. Kunstwerken werden vaak gereduceerd tot eenvoudige instructies of documentatie van een idee. Dit tijdperk markeerde de overgang naar postmodernisme, waarin kunstenaars commentaar begonnen te geven op de kunstgeschiedenis, de maatschappij en de aard van kunst zelf.
Digitale Revolutie en Nieuwe Media
De 21e eeuw heeft de kunstwereld opnieuw getransformeerd met de opkomst van digitale technologieën en nieuwe media. Kunstenaars experimenteren met muziek, film, architectuur, theater, dans, fotografie, interactieve kunst en zelfs kunstmatige intelligentie. De mogelijkheden lijken eindeloos, en kunstenaars kunnen nu virtuele werelden creëren of deelnemers betrekken bij hun kunstwerken op manieren die vroeger ondenkbaar waren. Deze nieuwe media hebben kunst nog toegankelijker gemaakt en hebben kunstenaars in staat gesteld om de traditionele grenzen van het kunstenaarschap te doorbreken.
Het is goed dat we over moderne kunst spreken en niet alleen over kunst want zouden we het kunst noemen dan zou mijn oordeel zeker niet altijd mild zijn:
- De Avant-Garde Revolutie levert vooral geknoei met kwast en penselen op. Dat iemand daarnaast nog een toiletpot weet te schilderen is ook al niet veel beter.
- Wat de Abstracte Expressie en Actie Schilderkunst heeft opgeleverd stelt ook niets voor. Ook hier zien we speels geknoei van een 3-jarige en uiterst simplistisch werk gemaakt met wat restjes verf.
- Hoe knap ik het ook vind dat iemand stripverhaalplaatjes weet te tekenen, ook Pop Art heeft voor mij weinig meest kunst te maken.
- Conceptuele Kunst en Postmodernisme levert leuke resultaten die ongetwijfeld mooi aan de muur hangen. Het spreekt mij wel aan afhankelijk van de omgeving waarin ze waarde toevoegen. Kunst? Nou-ja, … wel vaak knap gemaakt.
- De Digitale Revolutie en het gebruik van Nieuwe Media spreekt mij ook wel aan, maar wederom is het de vraag of dat nu kunst is. Zeker wanneer een computerprogramma die kunst vervaardigt zou ik niet meer van kunst willen spreken. Maar mooi kan het zeker zijn!
Maar of we iets kunst noemen of niet, het blijft een dynamisch en boeiend terrein waarin veel zelf uitgeroepen kunstenaars voortdurend innoveren en ons uitdagen om de wereld op nieuwe en opwindende manieren te bekijken. En door het bijwoord ‘moderne’ te gebruiken, rechtvaardigen we dat elke creatieve (en zelfs niet-creative) uitspatting van iemand die zich kunstenaar noemt, ‘iets’ aan ons mag voorleggen dat hij of zij de moeite waard vindt. Door gebrek aan een heldere en bruikbare definitie van het begrip, laat ik het graag aan anderen over om te bepalen of iets (moderne) kunst is of niet. Zelf houd ik het dan ook maar heel eenvoudig: ik vind iets mooi of niet.