In de complexe wereld van de politiek staan leiders voor de uitdagende taak om beslissingen te nemen die een diepgaande impact hebben op de samenleving. Echter, al te vaak zien we politici vasthouden aan hun initiële uitspraken of beleidslijnen, zelfs wanneer het duidelijk wordt dat een herziening noodzakelijk is. Dit gedrag wordt vaak gedreven door de angst voor gezichtsverlies, waarbij het terugkomen op een beslissing wordt gezien als zwakte in plaats van een teken van voortschrijdend inzicht en aanpassingsvermogen aan de behoeften van de samenleving.
Het is begrijpelijk dat politici, net als managers, trots zijn op hun besluitvorming en communicatie. Echter, in een dynamische samenleving waarin meningen evolueren en nieuwe informatie opduikt, is flexibiliteit een noodzakelijke eigenschap voor effectief leiderschap. Het vermijden van het terugkomen op een beslissing uit angst voor gezichtsverlies kan echter aanzienlijke gevolgen hebben voor het vertrouwen van de burgers en de effectiviteit van het beleid.
Het is een natuurlijke menselijke neiging om vast te houden aan gemaakte beloften of beleidslijnen, vooral wanneer deze publiekelijk zijn gecommuniceerd of ideologisch zijn verankerd. Politici kunnen gehecht raken aan hun standpunten en beloftes, en dit kan het toegeven van fouten of het herzien van beslissingen bemoeilijken. Echter, in een steeds veranderende samenleving is flexibiliteit en het vermogen om te luisteren naar en te reageren op de stem van het volk cruciaal voor effectief leiderschap.
Het vermijden van het herzien van beleid brengt echter serieuze risico’s met zich mee voor de samenleving. Het leidt tot een gebrek aan responsiviteit van de regering op actuele kwesties en behoeften van de burgers. Politici die vasthouden aan verouderde beleidslijnen vergroten de kloof tussen de regering en de samenleving, en dat resulteert in verminderd vertrouwen en een gebrek aan geloofwaardigheid in het leiderschap als zodanig en de politiek in het geheel.
Een ander gevolg van de angst voor gezichtsverlies brengt politici ertoe verantwoordelijkheid af te schuiven naar anderen om hun eigen fouten te verbergen. Dit creëert een cultuur waarin het vinden van zondebokken belangrijker wordt dan het oplossen van problemen en het effectief reageren op de behoeften van de samenleving; een gevaar dat we ook zien bij manager in grote bedrijven (zie artikel ‘Het gevaar van de starre manager’).
Om deze problemen aan te pakken, is een verandering in de politieke cultuur essentieel. Politici moeten erkennen dat het aanpassen van beleid geen teken van zwakte is, maar eerder een teken van veerkracht en adaptatie aan de veranderende behoeften van de samenleving. Het vermogen om te luisteren naar feedback van de burgers, het herzien van standpunten op basis van nieuwe informatie en het flexibel zijn in beleidsvorming zijn cruciaal voor effectieve governance. Bovendien is het stimuleren van een cultuur van openheid en transparantie van groot belang. Politici moeten open staan voor discussie en dialoog, en bereid zijn om hun standpunten te heroverwegen wanneer dit de belangen van de samenleving ten goede komt. Dit omvat niet alleen het herzien van beleid, maar ook het actief betrekken van de samenleving bij het vormgeven van besluitvorming.
Anderzijds – en dat worden zelden voldoende belicht – is veel meer begrip van de burger vereist. Het simpelweg vingerwijzen naar politici die het allemaal niet goed doen, is te gemakkelijk. De problematiek van het besturen van een land, het moeten nemen van moeilijke, vervelende en soms pijnlijke beslissingen blijft een enorme uitdaging. En daarbij is het onmogelijk iedereen tevreden te stellen. Mensen die dit niet accepteren en er geen begrip voor hebben, hebben een destructief effect op de politiek en stimuleren het verkeerde gedrag van de zittende politicus (…)
Kortom, het vermijden van het herzien van beslissingen en beleid uit angst voor gezichtsverlies is een risicovolle benadering in de politiek. Het is essentieel dat politici een cultuur van aanpassingsvermogen en responsiviteit cultiveren om effectieve governance te waarborgen en tegemoet te komen aan de veranderende behoeften van de samenleving.