Met dit artikel tik een aantal onderwerpen aan die me regelmatig bezig houden. Ik tik ze niet aan met de bedoeling een richting aan te geven of mijn mening te verkondingen, maar om iets in gang te zetten: je te laten nadenken en je een mening te laten vormen. En dat in de hoop dat we me samen zaadjes planten die langzaam bijdragen aan een evenwichtigere en betere toekomst voor ons allen.
De Mens als Egoïst
De mens is, van nature, een egoïstisch wezen. Dat is niet negatief, integendeel: deze fundamentele eigenschap heeft ons geholpen te overleven in de meedogenloze natuur. Maar helaas heeft die ook geleid tot de complexe en vaak conflicterende dynamiek van menselijke samenlevingen. Mensen verenigen zich in groepen en ontwikkelen eigen normen en waarden. Deze groepsnormen bieden een gevoel van identiteit en bescherming, maar creëren ook een duidelijk onderscheid tussen ‘wij’ en ‘zij’. Dit onderscheid leidt vaak tot wantrouwen en vijandigheid jegens andere groepen met afwijkende normen en waarden. Zeker wanneer de verschillen tussen de groepen groter zijn.
Groepsdynamiek en Samenlevingsmodellen
Er zijn fundamentele verschillen tussen samenlevingen die proberen iedereen als gelijke te zien en de groep boven het individu plaatsen, en samenlevingen die individuen verantwoordelijk willen laten zijn voor hun eigen welzijn. In collectivistische samenlevingen, waar het gemeenschappelijke belang vooropstaat, worden individuele prestaties vaak gezien als bijdragen aan het grotere geheel. In dergelijke samenlevingen is er een sterke nadruk op sociale cohesie en wederzijdse steun. En niet zelden bepalen enkelen welke prestaties het individu dient te leveren; soms zelfs onder dwang en ten koste van dat individu.
Aan de andere kant staan individualistische samenlevingen, waar persoonlijke vrijheid en verantwoordelijkheid centraal staan. Hier wordt succes vaak gemeten aan de hand van persoonlijke prestaties en economische onafhankelijkheid. Terwijl deze benadering innovatie en persoonlijke ontwikkeling kan stimuleren, leidt het ook tot grotere ongelijkheid en een gebrek aan sociale steun voor degenen die achterblijven. Rijke machtige individuen bepalen, heersen en domineren. Hoor je daar niet bij, ‘dan heb je pech gehad’.
Anno 2024 zien we veel voorbeelden van deze verschillende samenlevingen. Die samenlevingen ‘weten het allemaal beter’ en in dat licht doen ze alles om zichzelf te beschermen. Daarbij maken ze zich beiden vaak schuldig aan misdaden tegen de mens. Niet alleen Rusland, niet alleen Oekraïne en niet alleen de Verenigde Staten, Israel of Hamas, (…)
Geld: Middel of Doel?
Geld is van oorsprong een prachtig middel om tijd en ruimte te overbruggen. Het fungeert als een ruilmiddel dat economische transacties eenvoudiger maakt en waarde over tijd behoudt. Echter, in de loop der tijd is geld verworden tot een doel op zich. Dit materialisme heeft geleid tot een wereld waarin economische groei en persoonlijke rijkdom vaak boven menselijke waarden en welzijn worden geplaatst.
De wereld is steeds daarmee materialistischer aan het worden, en deze materialistische instelling draagt bij aan de afname van tolerantie ten opzichte van anderen. Landen beconcurreren elkaar economisch, en deze concurrentie leidt soms zelfs tot conflicten en oorlogen. De drang naar economische superioriteit overschaduwt vaak de behoefte aan internationale samenwerking en vrede. Om van de schade die aan onze planeet wordt berokkend, nog maar te zwijgen.
De Paradox van Overvloed en Armoede
Ironisch genoeg zijn er genoeg middelen op aarde om iedereen gezond te houden en in een behoorlijke mate van welvaart te laten leven. Echter, deze middelen zijn niet evenwichtig verdeeld. De drang naar rijkdom en materialisme zorgt ervoor dat de verschillen tussen arm en rijk alleen maar groter worden. Rijke landen, individuen en grote bedrijven vergaren steeds meer macht en geld, terwijl arme landen en individuen vaak worstelen om te overleven.
De Onzekere Toekomst
Het is onduidelijk waar deze dynamiek naar toe leidt. Staan we al op het kruispunt waar de keuzes die we vandaag maken, bepalend zullen zijn voor de toekomst van onze samenlevingen en onze planeet. De vraag is of we een betere toekomst tegemoet gaan, of dat we ons zullen blijven verliezen in egoïsme en materialisme. Het vergt een collectieve bewustwording en een hernieuwde focus op menselijke waarden en duurzame ontwikkeling om een pad naar een rechtvaardigere en vreedzamere wereld in te slaan.
Conclusies?
Nee, die heb ik niet. Maar ik denk wel dat , terwijl de mens een egoïstisch wezen is dat zich in groepen verenigt en vaak andere groepen als vijanden ziet, de sleutel tot een betere toekomst ligt in het heroverwegen van onze prioriteiten. De waarde van geld zal wellicht moeten worden gedefinieerd als een middel in plaats van een doel. En we zullen actief moeten bouwen aan een wereld waarin iedereen de kans krijgt om in gezondheid en welvaart te leven. Dit vereist een balans tussen individuele verantwoordelijkheid en collectieve solidariteit, en een wereldwijde inspanning om de kloof tussen arm en rijk te verkleinen. Alleen dan kunnen we hopen op een toekomst waarin menselijk welzijn en wereldvrede voorop staan. Wanneer gaat dat gebeuren en hoe? Ik heb geen idee anders dan dat ik ervan ben overtuigd dat dit soort grote veranderingen heel veel tijd kosten, of héél erg snel gaan (…)